"हाप" चड्डीवाले "सामाजिक सौदार्य" मोडीत काढण्याची मला "भिती" वाटते !! कॉ. डॉ. अजित नवले

येथून नवी चळवळ उभी होते !!

अकोले (प्रतिनिधी) :- देशात "राजकीय आणि सामाजिक" चळवळीचा उगम खऱ्या अर्थाने २६ डिसेंबर १९२५ साली "भारतीय कम्युनिष्ट" पक्षाच्या रुपाने सुरू झाली. हा उगम महाराष्ट्रात होण्यासाठी १९२८ सालाची वाट पहावी लागली. सुधाकर रेड्डी यांच्या सहकार्याने सीपीआयची मुळे राज्यात रुजत होती. तोवर अकोल्यात हे नाव देखील चर्चीले जात नव्हते. परंतु १९४२ साली "स्वातंत्र्याचा रणसंग्राम" सुरू झाला. ज्यांना "इंग्रज सरकार" मान्य नाही. त्यांनी "बंड पुकारायचा" आणि मग हे गोरे सरकार त्यांना "जेलमध्ये" टाकत होते. तेव्हा या "व्यक्तीगत चळवळीत" पहिला भाग घेणारे "बुवासाहेब नवले" हे होते. त्यांनी गांधींची परवानगी घेतली आणि आजच्या गांधी चौकात सत्याग्रह केला. तेव्हा नवलेवाडीच्या सर्व पुरुषांना अटक करून नाशिकच्या काराग्रुहात डांबण्यात आले होते. हा सत्याग्रह इतका टोकाचा ठरला की, गेली सहा महिने नवलेवाडीत पुरुष म्हणजे काय हे पहायला मिळाले नव्हते. "मुलींचे लग्न, शेती, कुटुंब, नवलेवाडीचे सगळे बाळांतपण" सर्व स्रीया करीत होत्या. हा कधी नव्हे असा इतिहास "कागदावर अजरामर" झाला. कारण; इतिहासाला बुवासाहेबांच्या रुपाने "अकोल्याच्या मातीचा" एक नवा "इतिहास" घडवायचा होता.

गो बॅक गोरे (इंग्रज)

नवले कंपनी काराग्रुहात बंद असताना राज्यातील भारतीय कम्युनिष्ट पक्षाचे लोक तेथे स्थानबद्ध होते. एक "देशाभिमानाची वैचारिक बैठक" नवले यांच्या संपर्कात आली आणि खऱ्या अर्थाने "सीपीआयच्या रोपट्याचा "उदय" अकोल्यात उभा राहु लागला. बुवासाहेब नवले बाहेर आले आणि "कम्युनिष्ट" विचारधारेचे कार्यकर्ते उभे राहु लागले. त्यानंतर सन १९४५ साली टिटावळा येथे "स्थापना परिषदेचे" आयोजन करण्यात आले होते. तेव्हा अकोल्याहुन ही "नवले फौज" मजल-दरमजल करीत पायी थेट टिटावळ्यात पोहचली. तेथे बुवासाहेब नवले "महाराष्ट्र किसान सभेचे पहिले अध्यक्ष" म्हणून नियुक्त झाले आणि "किसान सभेचा पहिला चेहरा" इतिहासाच्या पानावर छापला गेला.

तेव्हा "विडी" शॉक होता, आता "ईडी" धाक आहे !

दरम्यान याच काळात नवलेवाडी, सुगाव, औरंगपूर अशा अनेक ठिकाणी "भिकूसा विडी" कामगार कारखाने उभे राहिले. या कर्मचाऱ्यांच्या न्यायी हक्कासाठी येथे कामगार युनियन उदयास आल्या आणि तेथून पुढे अकोल्यात "लाल बावटा" रस्त्यावर दिसू लागला. मग "किसान सभा व कामगार युनियन या "समाजवादी चळवळीने" तालुक्यात "एकोपा" घडवून आणला. कधीही जात, धर्म व दंगली होणार नाही. अशी "समाजव्यवस्थेची पेरणी" केली. म्हणून आजची "जातीयवादी शिवसेना" देखील भाषणे ठोकताना "पुरोगामी" चळवळ म्हणते. हे त्या लोकांचे श्रेय आहे. हेच "सामाजिक शहानपण" त्या चळवळींनी उभे केले आहे. यालाच "डावी चळवळ" म्हटले आहे.

"जिंदाबाद"............."जिंदाबाद"...!!!

आजची "इडी आणि सत्तेची लाचारी" यांसाठी होणारी पक्षांतरे चिंतेचा विषय नाही. परंतु, ज्या समाजवादी आणि कमुनिष्ठाने समाजात शहानपण निर्माण केले. त्याला "कलंक" लागतोय की काय ! अशी भिती वाटू लागली आहे. कारण, या "हापचड्डी" (आरएसएस) वाल्यांकडून अगदी नियोजनपुर्वक यावर घाव घालायचा प्रयत्न सुरु असल्याचे लक्षात येऊ लागले आहे. त्यासाठी चळवळ समजून घेणे, वाचण, शिक्षण यांची नित्तांत गरज आहे. एक गोष्ट अवर्जुन सांगावी वाटते. पुर्वी "विडी" कामगारांमध्ये ज्याला "लिहीता वाचता" येत होते. त्याने "विड्या बांधायच्या नाही". तर फक्त बाहेरील देशात व राज्यात काय हलचाली चालल्या आहेत. याचा "अभ्यास" करुन ते कामगारांना सांगणे. त्या व्यक्तीच्या वाट्याचे काम "बाकी लोक" करुन त्याचा "पगार" भरुन देत असत. अशा प्रकारे "कामगार युनियन" उभी रहात होती व अभ्यासाच्या जोरावर "डाव्या चळवळीचा लढा" उभा करत होते. त्यामुळे, राज्यात व देशात "जाती धर्माचा" अतिरेख होऊन "दंगली" होतील. पण, आजही अकोल्यात तसे चित्र चुकूनही दिसणार नाही. याचे श्रेय चळवळीला आणि "मागच्या पिढीला" जाते. यात "तिळमात्र" शंका नाही.

अर्थात काही लोकांकडून "वाल्गना" केली जाते. की, आजच्या आणि तत्कालिन बदलाला "त्याकाळच्या चळवळी जबाबदार" आहेत. मात्र, मी त्याला "बिल्कुल सहमत" नाही. असे वाटणाऱ्यानी जरा "इतिहासाची पाने" उघडून पहावी. याला "संकुचित द्रुष्टीकोणातून" न पाहता. व्यापक अर्थाने पाहिले पाहिजे. किसान सभा, भा. कम्युनिष्ट, कामगार युनियन हे सर्व "लोप पावण्यात" काही स्थानिक कारणे असतीलही. मात्र, त्यापेक्षा "अंर्तराष्ट्रीय" धोरणे" आणि "अनपेक्षीत घडामोडी" देखील विचारात घेतल्या पाहिजे. त्यामुळे या चळवळी हळुहळू "उतारवयाकडे" झुकत गेल्या. त्याचा फटका राज्यासह अकोले तालुक्याला मोठ्या प्रमाणावर बसला आणि पहिल्यांदा येथे "सौम्य कम्युनिष्ट" पक्ष आणि "उग्र मार्कवादी" पक्ष असे (सीपीआय व सीपीएम) असे दोन गट उदयाला आले. क्रमश:...

-- सागर शशिकांत शिंदे

(8888782010)

====================
या सदराचा क्रमश: भाग २ पुढील अंकात प्रसिद्ध केला जाईल. भा. "कम्युनिष्टात फुट" का पडली ? आणि अकोल्यात "मार्क्सवादाचा उगम" कसा झाला ?. वाचत रहा "रोखठोक सार्वभौम" क्रमश:
====================

"सार्वभाैम संपादक"